"Tarapaty praprawnuków" - Jerzy Jasiński

   

   Książeczka niewielkiego formatu, mniejsza niż zwykły zeszyt B5. Ale za to prawie 200 stron, na których autor zamieścił prawie 70 króciutkich futuresek- humoresek ulokowanych w dalekiej przyszłości (a to XXVI, a to L wiek...), o charakterze, w zamyśle, mocno dystopijnym. Jego celem było bowiem przedstawienie ewentualnych możliwych kłopotów i uciążliwości życia codziennego, problemów, z którymi będą się borykać nasi potomkowie.
     Trzeba przyznać, że pomysłowość autora prezentuje się zupełnie przyzwoicie i co najmniej kilka opowiadań można śmiało ocenić jako bardzo przyzwoity kawałek science-fiction. Zwłaszcza opowiadanie, w którym ekspedycja naukowa ląduje na planecie, której atmosfera zawiera czynnik działający jak eliksir szczerości, historyjka o przeniesieniu na Ziemię marsjańskich świerszczy, powtarzających wszystko, co usłyszą, czy też o miniaturowych istotach, które uważają się za jedynych władców Kosmosu i najwyższą istniejącą rasę, a ich próba inwazji na Ziemię kończy się na pierwszej napotkanej pajęczynie. Inne opowiadania też można ocenić pozytywnie, jako, że są w stanie wywołać trochę uśmiechu i posłużyć jako odskocznia od ponurej codzienności.
     Niektóre historie można na swój sposób uznać nawet za prognostyczne: autor "przewiduje" istnienie komputerowych biur matrymonialnych i ślubne decyzje po zaledwie trzech miesiącach korespondencji elektronicznej - wcale się nie zdziwię, jeśli za kilka(naście) lat będzie to naturalną konsekwencją serwisów randkowych; wizje całkowitego zanieczyszczenia środowiska i przetrzebienia przyrody do takiego stopnia, że obiektem polowań będą tylko specjalnie szykowane chorowite wróble niestety, także są zupełnie do pomyślenia; realistyczna trójwymiarowa telewizja, czy nawet holografia również wydają się naturalnym kierunkiem rozwoju techniki. Podobnie prawdopodobnie, choć dużo bardziej złowieszczo, zapowiada się wizja przymusowego zabierania narządów na przeszczepy od osób nieuleczalnie chorych.
     A jednak - po wielu opowiadaniach widać, że są nie tylko futureskami, nie tylko opowiadaniami o dalekiej przyszłości - ale także zakamuflowaną krytyką ustroju (nie)*słusznie minionego. Na czyszczenie pamięci trzeba czekać miesiącami, po śmietanę lata się na Mleczną Drogę, bo bliżej nie ma (a i tam remanent!), butelka oranżady jest niedostępnym towarem wartym rozmaitych cenności, dyrektorowie latają w podróże międzygwiezdne, byle tylko uniknąć kontroli NIK-u, a komisję lekarską przechodzą dzięki koniakowi, domy towarowe wciąż są puste, a ludzie rzucają się na wyprzedaż w księgarni, by zdobytą makulaturę zamienić na papier toaletowy. Plus kosmoloty, wypisujące hasła propagandowe wokół Układu Słonecznego.
     Po 30 latach od napisania i po wszystkich przemianach, które nastąpiły w tym czasie, tytułowe tarapaty już wcale nie straszą. Wywołują uśmiech, u tych, którzy żyli w tamtych czasach także swojego rodzaju nostalgię. Z drugiej strony - młodsze pokolenie wielu rzeczy nie będzie w stanie sobie wyobrazić ani zrozumieć, bo nawiązania do nich staną się zbyt odległe i nieoczywiste. Ale jako lektura na jeden-dwa wieczory - jak najbardziej się nada. 20 tysięcy nakładu, do upolowania na Allegro za grosze.
PS. * - niepotrzebne skreślić, w zależności od preferencji polityczno-ekonomiczno-społecznych.
PS2. Autor uparcie posługuje się słowem "trajektornia". To razi i zgrzyta. Ale tylko to, poza tym językowo sprawnie i bez zarzutu.